PRENOS

Prenosna mreža unutar elektroenergetskog sistema Crne Gore sastoji se od vodova, transformatorskih stanica i ostale opreme naponskih nivoa 400 kV, 220 kV i 110 kV.
Na dinamiku i redosljed izgradnje dalekovoda prenosne mreže su uticale potrebe potrošača i mogućnost proizvodnje električne energije u Crnoj Gori. Izgradnja prenosne mreže počela je 1955. godine izgradnjom DV 110 kV Nikšić - Bileća u dužini od 56,1 km, koji je pušten u pogon godinu dana kasnije izgradnjom TS 110/35 kV Nikšić. Crna Gora je tada imala samo nekoliko malih elektrana ukupne instalisane snage oko 8,5 MW, koje su bile uključene u mrežu 10 kV i 35 kV.

Uporedo sa izgradnjom HE Perućica otpočela je intezivna izgradnja prenosne mreže za njeno uključenje u sistem. Završena je 1958. godine izgradnja jednog DV  110 kV od HE Perućica do Nikšića, a godinu dana kasnije završen je i jedan DV 110 kV  između ove elektrane i Podgorice (Titograda), gdje je započeta izgradnja trafostanice 110/35 kV. Izgradnjom i stavljanjem  HE Perućica u pogon otvorena je s druge strane mogućnost plasmana viškova električne energije iz ove elektrane u sistem Srbije. Izgrađen je zato i stavljen u pogon 1961. godine  DV  220 kV  Podgorica - Srbobran (dužine oko 413 km, koji je kasnije presječen i uveden u HE Bajina Bašta, a kasnije izgradnjom TE Pljevlja uveden u TS Pljevlja). Istovremeno su građena još dva dalekovoda 110 kV (dvostruki vod na istim stubovima) od HE  Perućica do Podgorice radi prenosa električne energije iz ove  elektrane, kao i transformacija 220/110 kV na istoj lokaciji gdje je izgrađena TS 110/35 kV Podgorica1. Radi poboljšanja povezanosti sa sistemom BiH, kod u međuvremenu izgrađenog  DV  110 kV Pljevlja - Potpeć (Srbija), odnosno mogućnosti plasmana električne energije iz HE Perućica, 1965. godine je izgrađen i stavljen u pogon DV 220 kV  Podgorica - Trebinje (BiH).

Razvoj prenosne mreže u narednom periodu prilagođavan je, razvoju industrije (posebno izgradnji Kombinata aluminijuma, rekonstrukcijama, modernizacijama Željezare), razvoju turizma i povećanju standarda stanovništva (rast distributivne potrošnje) i uključivanju novih izvora električne energije u sistem (HE Piva - 1976. godine i TE Pljevlja - 1982. godine). Prihvaćena je i koncepcija izgradnje 400 kV mreže u Jugoslaviji, koja je građena u dvije faze. Objekti 400 kV mreže u Crnoj Gori su građeni u okviru II faze koja je počela 1978. godine do 1983.godine.

Dalekovodnu mrežu čine :

Ovako izgrađena prenosna mreža omogućava dobru povezanost mreže u Crnoj Gori sa susjednim sistemima na sva tri naponska nivoa.
Prenosni sistem Crne Gore sa susjednim elektroenergetskim sistemima je povezan:

CGES obavlja djelatnost prenosa električne energije u Crnoj Gori preko prenosne mreže na 400 kV, 220 kV i 110 kV naponskom nivou, obavlja funkciju upravljanja elektroenergetskim sistemom, funkciju održavanja i razvoja prenosne mreže. Objekti CGES su:

Ukupna snaga transformacije prenosne mreže Crne Gore je 3287,5 MVA (sa ukupno 44 transformatorske jedinice).
Na prenosnu mrežu su priključene tri elektrane:

Ukupna instalisana snaga je 947 MVA (867 MW).

Zbog strukture proizvodnih postrojenja unutar elektroenergetskog sistema (76% instalisane snage u hidroelektranama vrlo promjenljive proizvodnje, 24% instalisane snage u termoelektrani), prenosna mreža Crne Gore izložena je različitim tokovima snaga koji dovode do izrazito promjenljivih opterećenja vodova i transformatora zavisno o hidrologiji, bilansu sistema, opterećenju i tranzitima za potrebe trećih zemalja. Zbog nedovoljne izgrađenosti mreže i kašnjenja u njenom razvoju, topologija mreže se uglavnom održava nepromijenjenom sa svim jedinicama u pogonu (izuzetak su sekcionirane sabirnice 110 kV u Nikšiću, jer se s jednog dijela napajaju peći Željezare). Zbog snažne povezanosti sa susjednim sistemima pogonsko stanje u tim sistemima značajno utiče na opterećenost jedinica crnogorske prenosne mreže. Uticaj je posebno izražen zavisno o angažmanu električni bliskih elektrana poput TE Gacko i HE Trebinje u Bosni i Hercegovini, TE Kosovo i RHE Bajina Bašta u Srbiji.

Ovako izgrađena prenosna mreža se odlikuje takvom strukturom da su dalekovodi naponskog nivoa 400 i 220 kV podopterećeni i uglavnom povezuju iste dijelove sistema odnosno rade u paraleli, dok 110 kV mrežu karakteriše injektiranje značajnog dijela proizvodnje HE Perućica na pravcu prema Podgorici, kao i činjenica da se kompletno konzumno područje primorja napaja preko opterećenih 110 kV dalekovoda i to iz pravca Podgorice kao glavne napojne tačke i iz pravca Trebinja (BiH) iz kojeg se napaja zapadni dio primorja (H. Novi i Tivat).  

JEDNOPOLNA ŠEMA EES CG (400, 220 i 110 kV)